ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ.75

ΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΑ 75

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (75)

1. Τη δ' έπιγιγνομένη ημέρα: Τα γεγονότα συνέβησαν με την εξής χρονολογική σειρά: μετά το ολιγαρχικό πραξικόπημα η πρώτη αθηναϊκή τριήρης με τους Κερκυραίους φυγάδες πρέπει να ξεκίνησε αμέσως για την Αθήνα- εκεί συναντή­θηκαν με εκπροσώπους των Κερκυραίων ολιγαρχικών που είχαν σταλεί στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι τότε πληροφορούμενοι τις εξελίξεις στέλνουν την Σαλαμι-νία και την Πάραξο στη Ναύπακτο με οδηγίες στο Νικόστρατο να επέμβει στην Κέρκυρα. Όλα αυτά καλύπτουν το διάστημα 18-20 ημερών μετά τη δολοφονία του Πειθία και των άλλων δημοκρατικών. Είναι εμφανές ότι ο Νικόστρατος καταφθάνει στο νησί ενημερωμένος μόνο για την επικράτηση των ολιγαρχικών κι όχι για τα μετέπειτα διατρέξαντα.

2. Νικόστρατος ό Διειτρέφους: Ελάχιστα γνωρίζουμε για την προσωπικότητα αυτή. Ως στρατηγός διακρινόταν για την μετριοπάθεια του.

3. Παραγίγνεχαι βοηθών έκ Ναυπάκτου δώδεκα ναυσί: Στη Ναύπακτο λόγω της γεωγραφικής της θέσης ναυλοχούσε μόνιμα μοίρα του αθηναϊκού στόλου. Ο Νικόστρατος διοικούσε τριήρεις ειδικές για αποβάσεις -ελαφρές, ταχύπλοες και ευέλικτες. Ας σημειωθεί ότι αυτός πρέπει να απέπλευσε από τη Ναύπακτο 3 ή 4 φορές πριν φύγουν οι Πελοποννήσιοι από την Κυλήνη, όπως περιγράφεται στο κεφ. 76.

4. Μεσσηνίων πενιακοσίοις όπλίταις: Στο τέλος του Γ Μεσσηνιακού πολέμου [459 π.Χ.] Μεσσήνιοι εξόριστοι είχαν εγκατασταθεί στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων* έκτοτε χρησιμοποιούνταν ως μάχιμα πληρώματα του αθηναϊκού στόλου.

5. Δέκα μεν άνδρες ...... κρΐναί: Στο σημείο αυτό αναφέρεται ο πρώτος όρος της συμφωνίας: να δικαστούν οι δέκα πρωταίτιοι του πραξικοπήματος και της σφα­γής του βουλευτηρίου· σε αυτούς προφανώς συμπεριλαμβάνονταν και οι πέντε ολιγαρχικοί που είχαν καταδικασθεί αρχικά για υπαιξαίρεση ξυλείας από τα ιερά τεμένη. Ας σημειωθεί ωστόσο ότι οι δέκα αυτοί δεν έμειναν για να δικαστούν και εξαφανίστηκαν πριν τη συμφωνία του Νικόστρατου.

6. Τους δ' άλλους......φίλους νομίζειν: Αυτός ήταν ο δεύτερος όρος της συμφωνίας.

Ο Νικόστρατος τηρούσε στάση διαλλακτική - συμφιλιωτική απέναντι στους δύο εμπολέμους. Αυτή δεν πρέπει να θεωρηθεί τόσο εκδήλωση ανθρωπιστικών συ­ναισθημάτων ή έμπρακτη εφαρμογή των αγαθών προθέσεων ενός ήπιου χαρα­κτήρα, όσο ενέργεια που υπαγορεύεται από τον υπολογισμό του συμφέροντος, ένας ευφυής διπλωματικός χειρισμός. Στην παρούσα δηλ. χρονική στιγμή την Αθήνα συνέφερε η επικράτηση της ηρεμίας και της συμφιλιώσεως στο νησί, ώστε ενωμένες και συμφιλιωμένες οι δυνάμεις των Κερκυραίων να προχωρή­σουν στη σύναψη πλήρους συμμαχίας με την Αθήνα και να διαθέσουν ακέραιο το δυναμικό τους για τον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων. Τα γεγονότα φυσικά που επακολούθησαν διέψευσαν τελικά τις προσδοκίες των Αθηναίων. Το σχέδιο του Νικόστρατου απέβη εφήμερο και τούτο διότι το κοινωνικό και πολιτικό ρήγμα στην Κέρκυρα ήταν βαθύ και το χάσμα αγεφύρω­το.

7. Πείθουσιν αυτόν......ξυμπέμψειν: Οι δημοκρατικοί πίστευαν ότι η παρουσία αθηναϊκών πλοίων στην Κέρκυρα θα αποθάρρυνε κάθε αντιδραστική ενέργεια των ολιγαρχικών.

8. Οί δέ τους εχθρούς κατέλεγον εις τάς ναΰς: Παρακολουθούμε εδώ την εφαρμογή ενός πολιτικού τεχνάσματος. Η πρόταση αυτή για αμοιβαία ανταλλαγή πλοίων στόχευε στην απαλλαγή από ένα σημαντικό αριθμό ολιγαρχικών [αν λάβαινε υπόψη ότι για κάθε πλοίο απαιτούνταν πλήρωμα 40 ανδρών, οι αντίπαλοι που θα εξουδετερώνονταν ανέρχονταν στους 200], οι οποίοι θα παρέμεναν ως όμη­ροι στον αθηναϊκό στόλο, ακίνδυνοι και αζήμιοι, αποθαρρύνοντας με την κράτη­ση τους αντιδραστικές κινήσεις των ομοϊδεατών τους στο νησί. Ανάλογη τακτική εκτόπισης πολιτικών αντιπάλων εφάρμοσε και ο τύραννος της Σάμου Πολυκρά­της.

9. Δείσαντες......ιερόν: Ύστερα από τα γεγονότα που προηγήθηκαν ήταν φυσικό οι ολιγαρχικοί να είναι καχύποπτοι και δύσπιστοι ως προς τις προθέσεις των αντι­πάλων και τη μεταχείριση που τους επιφύλασσαν οι Αθηναίοι, οι οποίοι ήταν επόμενο ότι θα ήθελαν να τιμωρήσουν τους Κερκυραίους ολιγαρχικούς για την αναταραχή που προκάλεσαν.

10. Νικόστρατος δέ αυτούς......παρεμυθεΐτο: Ως ήπιος άνθρωπος πρσπαθούσε να τους πείσει να επιβιβαστούν στα πλοία· αυτοί όμως δεν τον εμπιστεύονταν.

11. Ό δήμος όπλισθείς......διέφθειρον άν: Οι δημοκρατικοί [ως κύριοι της κατάστασης θα διέθεταν και δικά τους όπλα, πριν αποσπάσουν των αντιπάλων] παρα­συρμένοι από το πάθος τους στοχεύουν στην αποδυνάμωση των ολιγαρχικών με πρόφαση λοιπόν την άρνηση των ικετών να επιβιβαστούν στα πλοία, εξοργι­σμένοι από τη στάση τους και υποπτευόμενο] ένοπλη αντίσταση και αντίδραση προβαίνουν σε δύο ενέργειες: α] αφαίρεση των όπλων β] απόπειρα δολοφονίας η πρώτη [τά τε δπλα ... έλαβε] δηλώνει κάτι το πραγματικό, η δεύτερη [αυτών τινας διέφθειραν άν] πρόθεση που δεν πραγματοποιήθηκε για κάποια εξωτερική αιτία. Οι ολιγαρχικοί ικέτες πείστηκαν τελικά από το Νικόστρατο να σηκωθούν από το ναό και πολλοί από αυτούς έφυγαν για τα σπίτια τους.

12. Εί μή Νικόστρατος έκώλυσε: η παρέμβαση του υπήρξε σωτήρια για ένα αριθμό ολιγαρχικών. Η συμπεριφορά του στη συγκεκριμένη περίπτωση υπαγορεύεται όχι μόνο από το συμφέρον της πατρίδας του, που επιθυμούσε εκτόνωση της κατάστασης στην Κέρκυρα και προσχώρηση της έτσι στη συμμαχία, αλλά και από το γεγονός ότι ο ίδιος δεν ήταν άμεσα αναμεμειγμένος στα πολιτικά πάθη της περιοχής.

13. Όρώντες δέ οί αλλοί: Πρόκειται προφανώς γι αυτούς που δεν είχαν κληθεί να επανδρώσουν τα πέντε πλοία και που δεν είχαν καταφύγει στο ιερό ως ικέτες.

14. Καθίζουσιν ές τό Ήραιον: Πρόκειται για το ναό της Ήρας Ακριας, η θέση του οποίου δεν έχει εξακριβωθεί: βρισκόταν ή στο λόφο κοντά στο λιμάνι του Αλκί-νου ή στην πεδιάδα που εκτείνεται ανάμεσα στην πόλη και το φρούριο, στο απέναντι νησί ή στο λιμάνι του Αλκίνου, εκεί όπου τώρα υπάρχει το μοναστήρι της αγίας Ευφημίας. Η μετακίνηση έγινε για δύο λόγους: α] το Ηραίο ήταν το σημαντικότερο τέμενος της πόλης β] σε αυτό έπρεπε να εισέλθουν 400 άνθρωποι.

15. Εις τήν τιμήν προ του Ηραίου νήσου: Το ταυτίζουν με το νησί Πτυχία, που σήμερα ονομάζεται Βίδο. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι πρόκειται για τη θέση όπου βρίσκεται η σημερινή πόλη Κέρκυρα, που χωριζόταν ίσως τότε από την ξηρά με ένα κανάλι. Η μετακίνηση των κρατουμένων από το ναό της Ήρας Ακριας στο νησί Βίδο έγινε προφανώς για λόγους ασφαλέστερης κράτησης τους και για απομόνωση τους από άλλους όμοφρονές τους. Παρακολουθώντας κανείς την πολιτική κατάσταση στην Κέρκυρα όπως την περιγράφει ο Θουκυδίδης [τη συμβιβαστική αλλά ατελέσφορη τελικά προσπά­θεια του Νικόστρατου, τις ενέργειες των δημοκρατικών που αποσκοπούν στην εξόντωση των αντιπάλων τους], καταλήγει σε γενικότερες διαπιστώσεις για τις συνέπειες που έχει σε μια πολιτεία η όξυνση των πολιτικών παθών και η έλλειψη εμπιστοσύνης και συνεργατικής διάθεσης μεταξύ των πολιτικών μερών.

• Ο Νικόστρατος προσπαθεί να ακολουθήσει συμβιβαστική πολιτική.

Προτάσεις του Νικόστρατου:

Να δικαστούν οι δέκα κατ' εξοχήν πρωταίτιοι του πραξικοπήματος και ιδίως της δολοφονίας των δημοκρατικών, ανάμεσα στους οποίους θα ήταν και οι πέντε ολιγαρχικοί που είχαν καταδικαστεί αρχικά για το κόψιμο των χαράκων, οι ίδιοι που πήραν μέρος και στις μάχες

Οι υπόλοιποι να παραμείνουν στο νησί, αφού υπογράψουν συνθήκη ειρήνης με τους δημοκρατικούς και συνθήκη φιλίας και συμμαχίας με τους Αθηναίους

• Διπλωματική ευστροφία Νικόστρατου και διαλλακτικότητα προσπαθεί να συμβιβάσει τις αντίπαλες παρατάξεις και να ισχυροποιήσει τους δεσμούς Κερκυραίων και Αθηναίων πάντοτε με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του (προσάρτηση του νησιού στην αθηναϊκή συμμαχία). Οι Αθηναίοι είχαν συμφέρον να είναι ενωμένοι οι Κερκυραίοι για να έχουν ακέραιες τις δυνάμεις τους στον πόλεμο κατά των Πελοποννησίων. Τελικά, όμως, το κοινωνικό και πολιτικό ρήγμα ήταν αγεφύρωτο.

• Πρόταση Αθηναίων: Οι δημοκρατικοί ζήτησαν από το Νικόστρατο να αφήσουν στην Κέρκυρα 5 αθηναϊκά πλοία (για να αποθαρρύνουν με την παρουσία τους οποιαδήποτε αντιδραστική ενέργεια των ολιγαρχικών στο νησί) και ως αντάλλαγμα θα του έδιναν 5 δικά τους πλοία.

• Ο Νικόστρατος δέχτηκε την πρόταση των Αθηναίων, γιατί:

Πίστευε ότι η παρουσία του αθηναϊκού στόλου στην Κέρκυρα θα βοηθούσε τους δημοκρατικούς και επιπλέον θα λειτουργούσε ως αποτρεπτικό μέσο της επιθετικότητας των αντιπάλων

Για να μπορεί να ελέγχει την πολιτική κατάσταση στην Κέρκυρα Επειδή, ίσως, είχε καταλάβει ότι η συμφιλίωση που είχε επιτευχθεί ήταν προσωρινή και η συνθήκη συνδιαλλαγής μεταξύ τους εύθραυστη.

• ό δήμος όπλισθεις έπι τη προφάσει ταύτη, ώς ουδέν αυτών υγιές διανοουμένων τή τοΰ μή ξυμπλεΐν απιστία: η άρνηση των ολιγαρχικών να επιβιβαστούν στα πλοία μαζί με το Νικόστρατο και με δεδομένο το κλίμα φόβου και αμοιβαίας καχυποψίας που επικρατούσε, οδηγεί τους δημοκρατικούς στο συμπέρασμα ότι οι αντίπαλοι τους σκέπτονται ένοπλη αντεπίθεση.

• Αντίδραση των δημοκρατικών στις ενέργειες των ολιγαργικών:

Μετά την άρνηση των ολιγαρχικών να επιβιβαστούν στα πλοία, οι δημοκρατικοί σπεύδουν να τους αφαιρέσουν τα όπλα για να τους καταστήσουν ακίνδυνους, καθώς μάλιστα υποψιάζονταν ότι η άρνηση τους προερχόταν από κάποιο σχέδιο για ένοπλη αντίδραση. Η οργή των δημοκρατικών θα τους οδηγούσε στο σημείο να δολοφονήσουν όποιον πολιτικό αντίπαλο έβρισκαν μπροστά τους, αν δεν τους απέτρεπε η παρεμβολή του διαλλακτικού Αθηναίου Νικόστρατου, παρέμβαση σωτήρια για έναν αριθμό ολιγαρχικών.

Ο Θουκυδίδης παρουσιάζει τα γεγονότα να έχουν μία σχέση αιτίας -αποτελέσματος. Δηλαδή, υπάρχει νομοτέλεια.

• Νομοτέλεια: κάθε γεγονός ή φαινόμενο υπάγεται σε ορισμένους κανόνες.

Αίτιο: η άφιξη του Νικόστρατου -> αποτέλεσμα: προσπάθεια απβ^αγής δημοκρατικών από τους πολιτικούς αντιπάλους

Αίτιο: οι ενέργειες των δημοκρατικών να επανδρώσουν πλοία με ολιγαρχικούς -> αποτέλεσμα: αντίδραση και άρνηση των ολιγαρχικών

• ές τήν πρό του Ηραίου νήσον: πρόκειται για το νησί Πτυχία, το σημερινό νησί Βίδο. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι πρόκειται για θέση, όπου βρίσκεται η σημερινή πόλη της Κέρκυρας, που χωριζόταν τότε από την ξηρά με ένα κανάλι.

• Η Ήρα λατρευόταν στην Κόρινθο, πράγμα που δείχνει τους παλιούς δεσμούς των δύο πόλεων

• Στάση του Νικόστρατου απέναντι στους ολιγαργικούς ικέτες

Φιλάνθρωπη και διαλλακτική στάση. Προσπαθεί να τους σηκώσει από εκεί και να τους δώσει θάρρος, επιδιώκοντας έτσι να αποτρέψει την αναζωπύρωση των πολιτικών παθών

Παρεμβαίνει προστατευτικά για να εμποδίσει τη σφαγή τους, καθώς αυτοί αρνούνται πεισματικά να αφήσουν το ναό και να επιβιβαστούν στα πλοία. Ωστόσο, τη στάση αυτή δεν πρέπει να τη δούμε μόνο ως συμπεριφορά που πηγάζει από το μετριοπαθή χαρακτήρα του, αλλά και ως σκόπιμο διπλωματικό χειρισμό που απέβλεπε στην άμβλυνση της πολιτικής κρίσης και στην αποκατάσταση συμφιλίωσης και ηρεμίας στο νησί, γεγονός που εξυπηρετούσε καλύτερα τα αθηναϊκά συμφέροντα.

•   ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΙ

Νικόστρατος: ήπιος, μετριοπαθής, διαλλακτικός, συμβιβαστικός, φιλειρηνικός, συμβιβαστικός, με πειθώ, διπλωματική ευστροφία, ικανότητα χειρισμού κρίσιμων καταστάσεων, αλλά και με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας του.

Αη ιιοκρατικοί: έγοντας την ασφάλεια των αθηναϊκών πλοίων προσπαθούν να εξοντώσουν τους πολιτικούς αντιπάλους. Είναι εκδικητικοί για τις δολοφονίες των ολιγαρχικών και καχύποπτοι απέναντι σε οποιαδήποτε ενέργεια των αντιπάλων τους.

Ολιγαργικοί: δύσπιστοι, καχύποπτοι, πανικοΒΑ^Λοι, φοβισμένοι, αισθάνονται ότι βρίσκονται σε μειονεκτική θέση

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

1.      Ποια στοιχεία δείχνουν τη µετριοπάθεια του Νικόστρατου και πώς εξηγείται η στάση του αυτή;

2.      Να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα του Αθηναίου στρατηγού µε βάση το κείµενο.

3.      ὥστε τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους νοµίζειν: Από ποια σκοπιµότητα υπαγορεύεται η πρόταση του Νικόστρατου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

4.      Ποιος ήταν ο στόχος της εξωτερικής πολιτικής των Αθηναίων, όπως προκύπτει από το κείµενο, και τι πέτυχε ο Νικόστρατος;

5.      Από ποια αιτία υπαγορεύτηκε η πρόταση των επικεφαλής των δηµοκρατικών για αµοιβαία ανταλλαγή πλοίων;

6.      ὡς οὐδὲν αὐτῶν ... ἀπιστίᾳ: α) Πώς ερµηνεύουν οι δηµοκρατικοί την άρνηση των ολιγαρχικών να επανδρώσουν τα πλοία; β) Ποιες προθέσεις εκδηλώνουν ως απάντηση στην άρνηση και ποιες από αυτές πραγµατοποιούν;

7.      Δείσαντες δὲ ἐκεῖνοι: Ήταν δικαιολογηµένος ο φόβος των ολιγαρχικών; Να απαντήσετε µε βάση και τα προηγούµενα κεφάλαια.

8.      ὁρῶντες δὲ οἱ ἄλλοι τὰ γιγνόµενα καθίζουσιν ἐς τὸ ῞Ηραιον ἱκέται:

9.      α) Τι οδηγεί τους ολιγαρχικούς να καταφύγουν για δεύτερη φορά στο ναό;

10.  β) Πώς επισηµαίνει ο ιστορικός τη διαφορά της κατάστασης από την πρώτη στη δεύτερη ικεσία;

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ – ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. ἐκώλυσε, πληρώσαντες, οἰκεῖν: Να γράψετε από κάθε ρήµα δύο παράγωγα ουσιαστικά µε καταλήξεις - µα και - ση και να τα συνθέσετε, αν χρειάζεται, µε την κατάλληλη πρόθεση, ώστε να σχηµατιστούν έξι, εύχρηστες, στα νέα ελληνικά λέξεις. Με αυτές να σχηµατίσετε ισάριθµα ονοµατικά σύνολα.

2. διακοµίζειν: Να γράψετε πέντε παράγωγα ουσιαστικά και επίθετα (απλά ή σύνθετα) από το ρήµα κοµίζω.

3. διέφθειραν < φθείρω: Να συµπληρώσετε τα κενά των προτάσεων µε παράγωγα (απλά ή σύνθετα) του φθείρω.

Με το πέρασµα του χρόνου είναι φυσικό όλα τα πράγµατα να υφίστανται ______________

Μερικοί υποστηρίζουν ότι στην εποχή µας επικρατεί µεγάλη _________ σε όλες σχεδόν τις κοινωνικές οµάδες και στρώµατα.

Ένας άνθρωπος που µόλις µπαίνει στην πολιτική θεωρείται ακόµη ______________

Ο Περικλής είχε χαρακτηριστεί από το Θουκυδίδη ως ______________

Η ύλη φθείρεται αλλά δεν καταστρέφεται εντελώς· η ______________ της ύλης είναι ένα αξίωµα της Φυσικής.

Η ______________ µιας λέξης συχνά προκαλεί ευθυµία, αλλά κάποτε µπορεί να εκφράζει αγένεια.

(ΠΗΓΗ: http://laventer.blogspot.gr)

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ 74

ΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΑ 74

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ (74)

1. Διαλιπούσης δ' ημέρας: Υποστηρίζεται ότι πρόκειται για την ημέρα που έγιναν οι ακροΒολισμοί- το πιθανότερο όμως είναι ότι θα χρειαζόταν κάμποσος χρόνος για τη συγκέντρωση των δούλων και των μισθοφόρων.

2. Νίκα ό δήμος: Αναστρέφεται τώρα η κατάσταση υπέρ των δημοκρατικών.

3. Χωρίων τε ισχύι καί πλήθει προύχων: Δύο τα κυριότερα αίτια της νίκης τους: Η κατάληψη επίκαιρων θέσεων και η υπεροχή τους σε έμψυχο υλικό.

4. Αί τε γυναίκες......τον θόρυβον: Δίνεται έμφαση στη συμμετοχή των γυναικών στις συγκρούσεις και στην ψυχραιμία που αυτές επέδειξαν. Κάτι ανάλογο παρα­δίδεται ότι συνέβη στο Άργος: όταν οι Σπαρτιάτες προσπαθούσαν να εκπορθή­σουν την πόλη, η Τελέσιλλα οπλίζοντας τις γυναίκες έσωσε την πόλη. Παρόμοια σκηνή παραδίδεται από το Θουκυδίδη [II, 4] κατά την ένοπλη εισβολή των Θηβαίων ολιγαρχικών στις Πλαταιές. Είναι προφανές οτι ο άμαχος πληθυσμός αγωνίστηκε ολόψυχα στο πλευρό των δημοκρατικών.

5. Γενομένης δέ της τροπής......ή έφοδος: Οι ολιγαρχικοί μετά την κατά κράτος ήττα τους και στο ανοικτό πεδίο και μέσα στην πόλη προσπαθούν να αποτρέψουν την ενδεχόμενη απώλεια του τελευταίου οχυρού τους, του νεωρίου στο λιμάνι του Αλκίνου. Έτσι παίρνουν την απόφαση να κάψουν το μοναδικό χώρο προσέγγι­σης, την αγορά και τα σπίτια της, για να καθυστερήσουν την έφοδο των αντιπά­λων τους και να προλάβουν να ανασυνταχθούν. «Αι ξυνοικίαι» ήταν μεγάλες οικίες που ζούσαν πολλές οικογένειες μαζί και βρίσκονταν ανάμεσα στην αγορά και την ακρόπολη. Το μέγεθος των υλικών φθορών, στις οποίες επιδόθηκαν χωρίς έλεος ορμώ­μενοι από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, αποκαλύπτει με τον καλύτερο τρόπο την εξαχρείωση και τον ευτελισμό του ανθρώπου σε περιόδους πολεμικών συρ­ράξεων και μάλιστα εμφύλιων.

7. "Ωστε καί χρήματα......διαφθαρήναί: Αναφέρονται οι συνέπειες του εμπρησμού* το πρώτο σκέλος παρουσιάζει κάτι το πραγματικό ενώ το δεύτερο κάτι το μη πραγματικό.

8. Εί άνεμος ......ές αυτήν: Παρόμοια συμφορά παραλίγο να πάθει και η πόλη των Πλαταιών από τη φωτιά που έβαλαν οι Πελοποννήσιοι πολιορκητές της.

9. Ή Κορινθία ναύς......ύπεξανήγετο: είναι το κορινθιακό πλοίο που μετέφερε τους πρέσβεις των Λακεδαιμονίων και έδωσε έτσι το έναυσμα της σύγκρουσης. Έφυ­γαν κρυφά μετά την επικράτηση των δημοκρατικών φοβούμενοι τη σύλληψη.

10. Καί των επικούρων ...... διεκομίσθησαν: ανάλογος φόβος κυρίευσε και τους μισθοφόρους.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

1. Α. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασµένες.

Οι ολιγαρχικοί στο κεφάλαιο 74 παρουσιάζονται:

α) αδίστακτοι

β) συνετοί

γ) απελπισµένοι

δ) µετριοπαθείς

ε) αδρανείς

Οι δηµοκρατικοί στο κεφάλαιο 74 παρουσιάζονται:

α) ικανοποιηµένοι

β) τολµηροί

γ) µετριοπαθείς

δ) αποφασιστικοί

ε) αδρανείς

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ – ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Με ποιες λέξεις του κειµένου σχετίζονται ετυµολογικά οι παρακάτω; διάλειµµα, λαθραίος, βλήµα, ελλιπής, λήθη, εισιτήριο, προκατάληψη, προσιτός.

2. δῆµος: Να γράψετε δέκα παράγωγα ή σύνθετα (ουσιαστικά ή επίθετα) στη νέα ελληνική και να σχηµατίσετε ισάριθµα ονοµατικά σύνολα.

3. βάλλω: Να συνθέσετε το ρήµα µε πέντε προθέσεις και να σχηµατίσετε µε τα ρήµατα που θα προκύψουν αντίστοιχες προτάσεις.

4. συνοικία: Ποια είναι η σηµασία της λέξης στο κείµενο και ποια σήµερα;

5. ξυνεπελάβοντο, ὑπεξανήγετο: Ποια από τις γλωσσικές ιδιοτυπίες του Θουκυδίδη εντοπίζετε στους τύπους των ρηµάτων;

(ΠΗΓΗ: http://laventer.blogspot.gr)

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ. 71-73 (ερμηνευτική προσέγγιση)

ΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΑ 71-73

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Στα κεφάλαια 71-73 περιγράφονται:

-  Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους

-  Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας

 - Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών

-  Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα

 - Η αντίδραση των Αθηναίων

 - Η άφιξη Λακεδαιμόνιων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της

-  Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι

-  Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι ενέργειες των ολιγαρχικών μετά το πραξικόπημα και η δικαιολόγηση των πράξεων τους

Οι πέντε ολιγαρχικοί και οι ομοϊδεάτες τους μετά το πραξικόπημα και τη βίαιη κατάληψη της εξουσίας συγκάλεσαν τους Κερκυραίους και τους έδωσαν εξηγήσεις για τις πράξεις τους. Καθησύχασαν τους φοβισμένους δημοκρατικούς και διαβεβαίωσαν όλους τους πολίτες ότι αυτό που έκαναν ήταν το καλύτερο για την πόλη τους, αφού δεν επρόκειτο πια να υποδουλωθούν στους Αθηναίους, γιατί η δημοκρατική παράταξη έμεινε ακέφαλη και συνεπώς εξασθένησε η επιρροή των Αθηναίων στο νησί. Αναζήτησαν λοιπόν πολιτική στήριξη στη συναίνεση του λαού για τη νομιμοποίηση των αυθαιρεσιών τους. Έτσι προσέδωσαν στο εγχείρημά τους μια επίφαση δημοκρατικής νομιμότητας, αφού συγκάλεσαν την συνέλευση του λαού και παρουσιάστηκαν ως προστάτες και σωτήρες της πατρίδας. Με αυτό τον τρόπο πρόλαβαν πιθανές αντιδράσεις των δημοκρατικών.

Η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας

Στη συνέχεια υπέδειξαν στους συμπολίτες τους τη στάση που έπρεπε να τηρούν απέναντι στους δύο εμπολέμους, Αθηναίους και Πελοποννησίους: να τους δέχονται ον έρχονται με ένα πλοίο, να θεωρούν όμως εχθρική ενέργεια την αποστολή περισσότερων δυνάμεων. Η πρότασή τους αυτή τονίζει ουσιαστικά την αναγκαιότητα γιο τήρηση ουδετερότητας με όρους στην εξωτερική τους πολιτική. Συνιστά τη διάλυση της επιμαχίας με τους Αθηναίους, όχι όμως και τέλεια αποκοπή των δεσμών τους με αυτούς, γιατί ήταν ισχυροί. Έτσι η Κέρκυρα θα μείνει μακριά από τις συγκρούσεις του Πελοποννησιακού πολέμου. Η πρότασή τους λοιπόν ήταν ρεαλιστική, συνετή και συμφέρουσα για την Κέρκυρα. Ωστόσο δεν αναιρεί τον αρχικό τους σκοπό, που ήταν να επιβάλουν ολιγαρχικό καθεστώς στην Κέρκυρα και σταδιακά να προσαρτήσουν το νησί στην Κόρινθο.

Ο εξαναγκασμός του λαού για επικύρωση της πρότασης των ολιγαρχικών

Ύστερα οι ολιγαρχικοί ασκώντας ψυχολογική βία και τρομοκρατία στο λαό τον ανάγκασαν να επικυρώσει την απαίτησή τους αυτή. Εκβίασαν λοιπόν τη λαϊκή βούληση, αφού η συνέλευση απλώς επικύρωσε την «ειλημμένη» απόφαση. Έτσι κατέλυσαν την ελευθερία στη λήψη των αποφάσεων και νόθευσαν τη λειτουργία του δημοκρατικού αυτού θεσμού. Επέβαλαν αυθαίρετα τη δική τους θέση και αποκάλυψαν τις αυταρχικές διαθέσεις τους στην άσκηση της εξουσίας. Τέλος έδειξαν αντιφατική συμπεριφορά, αφού συγκάλεσαν την εκκλησία του δήμου, αλλά δέσμευσαν την αβίαστη έκφραση.

Ποιον ευνοούσε και ποιον έβλαπτε το ψήφισμα;

Το ψήφισμα αυτό έθιγε το οικονομικό συμφέροντα των Αθηναίων, γιατί η επιμαχία με την Κέρκυρα τους απέδιδε κέρδη. Έπληττε επίσης το πολιτικά και στρατιωτικά συμφέροντά τους, αφού αποδυνάμωνε την επιρροή τους στην Κέρκυρα και ματαίωνε την πλήρη ένταξη του νησιού στην αθηναϊκή συμμαχία. Αντίθετα ευνοούσε τους Λακεδαιμόνιους, καθώς κάθε μείωση της αθηναϊκής ισχύος ήταν προς όφελός τους. Φυσικά εξυπηρετούσε και το συμφέροντα των Κερκυραίων ολιγαρχικών, επειδή εδραιώνονταν στην εξουσία.

 Η αποστολή πρέσβεων στην Αθήνα

Αφού εκβίασαν το λαό, αμέσως έστειλαν πρέσβεις στους Αθηναίους με διπλό επιδιωκόμενο σκοπό:

α. να εξηγήσουν σ’ αυτούς ότι οι τρέχουσες εξελίξεις στην Κέρκυρα και η απόφαση για

αυστηρή ουδετερότητα του νησιού συνέφερε και στους ίδιους.

β. να πείσουν τους ομοϊδεάτες του Πειθία, που είχαν καταφύγει στην Αθήνα, να μην προβούν σε εχθρικές κατά της πόλης τους ενέργειες, γιατί τότε θα εκδηλωνόταν αντεκδίκηση των Αθηναίων εναντίον των Κερκυραίων.

Η αποστολή των πρέσβεων στην Αθήνα ήταν ευφυής διπλωματικός ελιγμός για τους εξής λόγους:

α. Οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί επιδίωκαν να κρατήσουν τους Αθηναίους μακριά και να

αποτρέψουν κάθε αντίδραση και επέμβασή τους στα πράγματα του νησιού· γι’ αυτό παρουσίασαν τις πολιτικές εξελίξεις της πόλης τους σαν εσωτερική τους υπόθεση και σαν προσωπικό τους ζήτημα, που ωστόσο συνέφερε και εκείνους.

β. Παράλληλα προσπαθούσαν να πείσουν τους Κερκυραίους δημοκρατικούς φυγάδες να μην υποδαυλίσουν την αντίδραση των Αθηναίων και από κοινού ανατρέψουν τη νέα κατάσταση των πραγμάτων, που διαμόρφωσε ήδη το πραξικόπημά τους. Και φαίνεται ότι μερικούς τους έπεισαν διεγείροντας τα αισθήματα φιλοπατρίας, ίσως πάλι με εκβιασμούς και απειλές, με υποσχέσεις και δωροδοκίες.

Έτσι οι πραξικοπηματίες πίστευαν ότι δε διατρέχουν τον κίνδυνο να ανατραπούν, εδραιώνονταν στην εξουσία αποδυναμώνοντας τους ολιγαρχικούς και ταυτόχρονα διατηρούσαν τις προσδοκίες τους να προσαρτήσουν το νησί στην Κόρινθο.

Η αντίδραση των Αθηναίων

Όταν έφτασαν στην Αθήνα οι πρέσβεις των ολιγαρχικών, η αντίδραση των Αθηναίων υπήρξε άμεση και δυναμική: τους συνέλαβαν ως υποκινητές της στάσης και τους μετέφεραν στην Αίγινα για ασφάλεια. Η σύλληψη των πρέσβεων, που θεωρούνταν πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα, ήταν βέβαια αντίθετη με τους τότε κανόνες του «διεθνούς δικαίου» δικαιολογείται όμως ύστερα από την κατάλυση της έννομης τάξης στην Κέρκυρα, αφού δεν εκπροσωπούσαν τη νόμιμη κυβέρνηση αλλά πραξικοπηματίες. Εξάλλου και οι ίδιοι έδειξαν ανάρμοστη συμπεριφορά και παραβίασαν τους καθιερωμένους άγραφους κανόνες της φιλοξενίας ασκώντας προπαγάνδα στους φυγάδες. Όσους μάλιστα από αυτούς οι πρέσβεις έπεισαν, τους μετέφεραν οι Αθηναίοι επίσης στην Κέρκυρα. Προφανώς οι αρχές της Αθήνας δεν ικανοποιήθηκαν ούτε από τις εξελίξεις στην Κέρκυρα ούτε από τις εξηγήσεις και τη

στάση των πρέσβεων. Έτσι απέτυχε ο διπλωματικός ελιγμός των Κερκυραίων ολιγαρχικών.

Η άφιξη Λακεδαιμονίων πρέσβεων στην Κέρκυρα και το αποτέλεσμά της

Ενώ οι Αθηναίοι συνελάμβαναν τους απεσταλμένους στην πόλη, τους πρέσβεις των

Κερκυραίων ολιγαρχικών, όπως και όσους δημοκρατικούς Κερκυραίους φυγάδες αυτοί

έπεισαν, και τους μετέφεραν στην Αίγινα, κατέφθασε στην Κέρκυρα ένα κορινθιακό πλοίο με Λακεδαιμόνιους πρέσβεις. Η άφιξη αυτών σηματοδοτεί την ανάμειξη της Σπάρτης στα γεγονότα της Κέρκυρας, τη γενίκευση και την κλιμάκωση του εμφυλίου. Οι ολιγαρχικοί βρήκαν την υποστήριξη και την ευκαιρία που περίμεναν. Έτσι αμέσως άφησαν τα προσχήματα, επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στους δημοκρατικούς και τους νίκησαν. Προφανώς η δεύτερη αυτή αποστολή των Λακεδαιμόνιων πρέσβεων είναι η δραστική απάντηση της Σπάρτης στις προηγούμενες ενέργειες των Αθηναίων. Οι Λακεδαιμόνιοι δείχνουν την παρουσία τους στις πολιτικές εξελίξεις της Κέρκυρας, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και επιδιώκουν την εδραίωση του ολιγαρχικού καθεστώτος στο νησί προς όφελος και των ομοϊδεατών της πόλης και των ίδιων. Η παρέμβασή τους στα εσωτερικά της Κέρκυρας είναι ανοιχτή και απροκάλυπτη, υποθάλπει τις αυθαιρεσίες και προμηνύει δραματικές εξελίξεις.

Οι περιοχές της πόλης που κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι

Έτσι οι δημοκρατικοί μετά την ήττα τους ανασυντάχτηκαν και κατέλαβαν την ακρόπολη, τα ψηλά μέρη της πόλης και το Υλλαϊκό λιμάνι, ενώ οι ολιγαρχικοί την αγορά, τα χαμηλά μέρη και το λιμάνι του Αλκίνου. Οι Κερκυραίοι λοιπόν διχάζονται και το χάσμα που τους χωρίζει διευρύνεται. Οι δύο αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις οργανώνονται καλύτερα και κλιμακώνουν τη δράση τους. Όλη αυτή η έντονη κινητικότητά τους μαρτυρεί την όξυνση των παθών, την εκδικητική διάθεση και τη μανία για την επικράτηση.

Η οργάνωση και η αναζήτηση συμμάχων από τις δύο παρατάξεις

Οι αντίπαλοι συναισθάνονταν ότι ήταν σχεδόν ισοδύναμοι και ότι η έκβαση της αναμέτρησης φαινόταν αμφίρροπη. Για να ενισχύσουν λοιπόν τη θέση τους προσκάλεσαν για βοήθεια τους δούλους, που τότε ξεπερνούσαν το μισό πληθυσμό (40.000) των κατοίκων της Κέρκυρας (70000), δίνοντας την υπόσχεση ότι θα τους ελευθερώσουν. Το κίνητρο αυτό ήταν πολύ δελεαστικό, αφού ήταν άθλιες οι συνθήκες διαβίωσης για την τάξη αυτή. Έτσι σε όποια πολιτική παράταξη θα εντάσσονταν, αυτή θα νικούσε. Οι περισσότεροι από αυτούς συντάχτηκαν με το μέρος των δημοκρατικών για τους εξής λόγους:

α. Ιδεολογικά και κοινωνικά ένιωθαν πιο κοντά στους δημοκρατικούς, αφού οι ολιγαρχικοί πίεζαν και τους δύο.

β. Από την εμπειρία τους θεωρούσαν τους δημοκρατικούς πιο αξιόπιστους και φιλάνθρωπους, γιατί αι άλλοι ήταν άπληστοι και αυταρχικοί.

γ. Ίσως διέβλεπαν ότι η έκβαση του εμφυλίου θα ήταν θετική για τους δημοκρατικούς· έτσι και οι ίδιοι προσδοκούσαν ότι θα αλλάξει η ζωή τους προς το καλύτερο.

Τότε οι ολιγαρχικοί, επειδή διαπίστωσαν ότι υστερούσαν, κάλεσαν για βοήθειά τους

οχτακόσιους μισθοφόρους από την Ήπειρο, για να εξισωθούν αριθμητικά με τους αντιπάλους τους. Άλλωστε είχαν την οικονομική δυνατότητα να τους στρατολογήσουν. Η κινητοποίηση για τον προσεταιρισμό των δούλων με την υπόσχεση της ελευθερίας - φαινόμενο ασυνήθιστο - και η πρόσληψη μισθοφόρων πιστοποιούν την απεγνωσμένη προσπάθεια των δύο παρατάξεων για επικράτηση, την ένταση της αντιπαράθεσης, την ανασφάλεια και την αγωνία τους για τη νίκη. Όλα ωστόσο προμηνύουν σφοδρή σύγκρουση.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ

1. Να παρουσιάσετε τις ενέργειες των ολιγαρχικών, να τις αιτιολογήσετε και να τις

χαρακτηρίσετε.

2. Τι σήμαινε η πρόταση για ουδετερότητα της Κέρκυρας απέναντι στους Αθηναίους και στους Λακεδαιμονίους;

3. Ποιον ευνοούσε και ποιον έβλαπτε το ψήφισμα της ουδετερότητας; Ποιος ο σκοπός των ολιγαρχικών;

4. Ποια διπλή αποστολή ανέλαβαν οι πρέσβεις που έστειλαν οι ολιγαρχικοί στην Αθήνα; Γιατί δεν έστειλαν πρέσβεις και στη Σπάρτη;

5. Γιατί οι Αθηναίοι συνέλαβαν τους Κερκυραίους πρέσβεις; Να δικαιολογήσετε και να

χαρακτηρίσετε τη σύλληψή τους.

6. Τι σήμαινε η άφιξη των Λακεδαιμονίων πρέσβεων στη Κέρκυρα; Πώς την αντιμετώπισαν οι Κερκυραίοι ολιγαρχικοί; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της άφιξής τους;

7. Ποιες περιοχές της πόλης κατέλαβαν οι δύο αντίπαλοι; Τι προοικονομεί το γεγονός αυτό;

8. Γιατί οι αντίπαλοι επιζητούσαν τον προσεταιρισμό των δούλων; Γιατί οι περισσότεροι δούλοι πήγαν με το μέρος των δημοκρατικών;

9. Από ποιους χρησιμοποιήθηκαν οι μισθοφόροι και γιατί;

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ – ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε ομόρριζα στα νέα ελληνικά των παρακάτω λέξεων: δράσαντες,

ξυγκαλέσαντες, εἶπον, δουλωθεῖεν, δέχεσθαι, ἡσυχάζοντας, ἡγεῖσθαι, ἠνάγκασαν,

πέμπουσι, πεπραγμένων, διδάξοντας, ξυνέφερε, πείσοντας

2. Να βρείτε τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια οι

παρακάτω: φυγή, προσέλευση, σύλληψη, κατάθεση, σχέδιο, νίκη, άφιξη, συλλογή,

κατοικία, πομπός

(πηγή: Εκπαιδευτήρια Καίσαρη)

ΘΟΥΚΥΔΊΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ71-74 (σύνταξη, ερμηνευτικά σχόλια)

ΘΟΥΚΥΔΊΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ71-74 (σύνταξη, ερμηνευτικά σχόλια)

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ.71-74

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ 3ο βιβλίο, παρ.71-74

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Ή ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΟΛΟΓΟΥ Ή ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Είναι κοινός τόπος ότι..

Είναι αλήθεια ότι…

Η άποψη που επικρατεί…

Είναι προφανής…

Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια…

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι…

Πράγματι, αν…

Το γεγονός ότι…

Το πιο σημαντικό και θεμελιώδες…

Ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμετωπίζει, κατατρύχεται…

Σύμφωνα με τη συνήθεια που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες…

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται…

Είναι αληθινά δραματικό να διαπιστώνει κανείς…

Οι άνθρωποι της σύγχρονης εποχής ζουν αναμφισβήτητα…

Μια προσεκτική κατόπτευση του … καταδεικνύει… την πραγματική αξία / τις πραγματικές διαστάσεις…

Πέρα από… το φαινόμενο παρουσιάζει ενδιαφέρον..

Από παιδαγωγική άποψη το θέμα…

Στη εποχή μας δεσπόζουν …

Χάρη στην ανάπτυξη…

Κάθε γενιά έχει…

Συνάρτηση της … και των σκοπών που επιβάλλει…

Μια κοινωνία είναι και τα πρότυπα που επιβάλλει…

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής…

Μία από τις ωραιότερες δραστηριότητες…

…..αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα που βεβαιώνουν ότι … αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή του ανθρώπου…

Κάθε άτομο αντιλαμβάνεται, κρίνει και ερμηνεύει τα διάφορα γεγονότα…

Έχει περάσει η εποχή της …

Είναι υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου…

Η αυτοκριτική και … είναι έννοιες αλληλένδετες, συνυφασμένες με τη βελτίωση του χαρακτήρα μας…

Πολλά έχουν ειπωθεί για την εποχή μας, για την παγκοσμιοποίηση…

Στη συνείδηση πολλών ανθρώπων έχει ταυτιστεί…

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ανθρώπινη κοινωνία…

Κατά τη διαδικασία …προκύπτουν αναπόφευκτα προβλήματα. Ένα από τα σοβαρότερα που προκαλεί ανησυχία και φόβο είναι…

Ενώ στη θεωρία… στην πράξη σπεύδουμε ,,,

Για το … δεν αρκεί μόνο…χρειάζεται και να…

Ανάμεσα στο πλήθος των ειδήσεων της καθημερινής ειδησεογραφίας, πέρασε απαρατήρητη η είδηση…