ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ*
ΚΛΙΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΚΦΩΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
α) Μνησικακία Αθηναίων προς τους Ρόδιους, που πρόσφατα είχαν απορρίψει τη συμμαχία τους, τους είχαν επιβάλει βαριές θυσίες και τους οδήγησαν στην ταπείνωση,
β) Φόβος ρήξης και έναρξης πολέμου με την Αρτεμισία και με το Μέγα Βασιλιά,
γ) Ανησυχία για τις φιλοδοξίες του Φιλίππου, με τον οποίο η Αθήνα πάντα βρισκόταν σε πόλεμο.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ
Απάντηση στις πολιτικές ενστάσεις:
α) Οι Αθηναίοι έχουν μια μοναδική ευκαιρία να απαντήσουν σε αβάσιμες εις βάρος τους συκοφαντίες,
β) Ο βασιλιάς των Περσών δε θα τους εμποδίσει (ιστορικό παράδειγμα με τον Τιμόθεο στη Σάμο),
γ) Η Αρτεμισία πιθανότατα δε θα αντιδράσει και θα δεχτεί οι Αθηναίοι να κατέχουν το νησί κι όχι ο Βασιλιάς, που θα το ήθελε, για να επιτηρεί την επικράτειά της. Εξάλλου ο ίδιος είναι απασχολημένος σε πόλεμο στην Αίγυπτο, όπου και χάνει.
Απάντηση στους συναισθηματικούς λόγους:
α) Αν και απεχθάνεται όσο κανείς τους Ρόδιους και δεν έχει κανένα προσωπικό δεσμό μαζί τους, όμως το πείραμα που μόλις έκαναν μπόρεσε να τους ανοίξει τα μάτια,
β) Η Αθήνα δεν πρέπει να στηρίξει την πολιτική της στη μνησικακία όσο δίκαιη κι αν μπορεί να είναι. Εδώ κάνει έκκληση στην αθηναϊκή γενναιοδωρία που την ενισχύει με το ιστορικό παράδειγμα των Αργείων,
γ) Το πραγματικό συμφέρον της Αθήνας είναι η ύπαρξη όσο το δυνατόν περισσότερων δημοκρατιών. Μ’ αυτές ο αθηναϊκός λαός μπορεί πάντα να συνεννοηθεί. Αντίθετα με τις ολιγαρχίες, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος στην Ελλάδα, όχι.
Απάντηση στους λόγους που επικαλούνται το δίκαιο:
Επιτρέπεται οι Αθηναίοι να επέμβουν και να αλλάξουν το καθεστώς στη Ρόδο, αφού όλα τα ελληνικά και βαρβαρικά κράτη δεν είχαν καμία τύψη να παρεμβαίνουν με τη βία παντού, όπου μπορούσαν να το κάνουν με κέρδος (Ταυτίζει δηλαδή το δίκαιο με το συμφέρον της Αθήνας).
Αδυναμίες λόγου:
α) Δεν αναφέρει τίποτα για τον πόλεμο εναντίον του Φιλίππου,
β) Αποκρύπτει εντέχνως μια πιθανή αντίδραση του Βασιλιά και της Αρτεμισίας,
γ) Κάνει προτάσεις για βοήθεια στη Ρόδο χωρίς να μελετά τα πρακτικά μέσα και τις συνέπειες.
Κάποιοι εξηγούν αυτά τα «κενά» στο λόγο του με το επιχείρημα ότι μπορεί να ανέλαβε την υπεράσπιση των Ροδίων μετά από χρηματική προσφορά εκ μέρους των τελευταίων (αμφίβολο), είτε πραγματικά από την υποχρέωση που αισθανόταν να βοηθήσει στην περιφρούρηση της δημοκρατίας. Αν παρατηρήσουμε το λόγο στα διανοήματά του, αγνοώντας τα εκφραστικά μέσα που ο ρήτορας χρησιμοποιεί, διαπιστώνουμε ότι ο Δημοσθένης είχε την απόλυτη συνείδηση μιας σίγουρης αποτυχίας. Η έλλειψη προτάσεων για την υλοποίηση αυτών που πρότεινε μας κάνει να εικάσουμε ότι ίσως ήθελε να κάνει μια απλή διακήρυξη, να προετοιμάσει τον κατευνασμό των πνευμάτων και να δείξει ότι οι ελληνικές δημοκρατίες είχαν συμφέρον να αλληλοϋποστηριχτούν.
ΚΛΙΜΑ ΑΘΗΝΑΣ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΕΚΦΩΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
α) Μνησικακία Αθηναίων προς τους Ρόδιους, που πρόσφατα είχαν απορρίψει τη συμμαχία τους, τους είχαν επιβάλει βαριές θυσίες και τους οδήγησαν στην ταπείνωση,
β) Φόβος ρήξης και έναρξης πολέμου με την Αρτεμισία και με το Μέγα Βασιλιά,
γ) Ανησυχία για τις φιλοδοξίες του Φιλίππου, με τον οποίο η Αθήνα πάντα βρισκόταν σε πόλεμο.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ
Απάντηση στις πολιτικές ενστάσεις:
α) Οι Αθηναίοι έχουν μια μοναδική ευκαιρία να απαντήσουν σε αβάσιμες εις βάρος τους συκοφαντίες,
β) Ο βασιλιάς των Περσών δε θα τους εμποδίσει (ιστορικό παράδειγμα με τον Τιμόθεο στη Σάμο),
γ) Η Αρτεμισία πιθανότατα δε θα αντιδράσει και θα δεχτεί οι Αθηναίοι να κατέχουν το νησί κι όχι ο Βασιλιάς, που θα το ήθελε, για να επιτηρεί την επικράτειά της. Εξάλλου ο ίδιος είναι απασχολημένος σε πόλεμο στην Αίγυπτο, όπου και χάνει.
Απάντηση στους συναισθηματικούς λόγους:
α) Αν και απεχθάνεται όσο κανείς τους Ρόδιους και δεν έχει κανένα προσωπικό δεσμό μαζί τους, όμως το πείραμα που μόλις έκαναν μπόρεσε να τους ανοίξει τα μάτια,
β) Η Αθήνα δεν πρέπει να στηρίξει την πολιτική της στη μνησικακία όσο δίκαιη κι αν μπορεί να είναι. Εδώ κάνει έκκληση στην αθηναϊκή γενναιοδωρία που την ενισχύει με το ιστορικό παράδειγμα των Αργείων,
γ) Το πραγματικό συμφέρον της Αθήνας είναι η ύπαρξη όσο το δυνατόν περισσότερων δημοκρατιών. Μ’ αυτές ο αθηναϊκός λαός μπορεί πάντα να συνεννοηθεί. Αντίθετα με τις ολιγαρχίες, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος στην Ελλάδα, όχι.
Απάντηση στους λόγους που επικαλούνται το δίκαιο:
Επιτρέπεται οι Αθηναίοι να επέμβουν και να αλλάξουν το καθεστώς στη Ρόδο, αφού όλα τα ελληνικά και βαρβαρικά κράτη δεν είχαν καμία τύψη να παρεμβαίνουν με τη βία παντού, όπου μπορούσαν να το κάνουν με κέρδος (Ταυτίζει δηλαδή το δίκαιο με το συμφέρον της Αθήνας).
Αδυναμίες λόγου:
α) Δεν αναφέρει τίποτα για τον πόλεμο εναντίον του Φιλίππου,
β) Αποκρύπτει εντέχνως μια πιθανή αντίδραση του Βασιλιά και της Αρτεμισίας,
γ) Κάνει προτάσεις για βοήθεια στη Ρόδο χωρίς να μελετά τα πρακτικά μέσα και τις συνέπειες.
Κάποιοι εξηγούν αυτά τα «κενά» στο λόγο του με το επιχείρημα ότι μπορεί να ανέλαβε την υπεράσπιση των Ροδίων μετά από χρηματική προσφορά εκ μέρους των τελευταίων (αμφίβολο), είτε πραγματικά από την υποχρέωση που αισθανόταν να βοηθήσει στην περιφρούρηση της δημοκρατίας. Αν παρατηρήσουμε το λόγο στα διανοήματά του, αγνοώντας τα εκφραστικά μέσα που ο ρήτορας χρησιμοποιεί, διαπιστώνουμε ότι ο Δημοσθένης είχε την απόλυτη συνείδηση μιας σίγουρης αποτυχίας. Η έλλειψη προτάσεων για την υλοποίηση αυτών που πρότεινε μας κάνει να εικάσουμε ότι ίσως ήθελε να κάνει μια απλή διακήρυξη, να προετοιμάσει τον κατευνασμό των πνευμάτων και να δείξει ότι οι ελληνικές δημοκρατίες είχαν συμφέρον να αλληλοϋποστηριχτούν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου