ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (ΚΕΦ. 1, 2.) Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ- Ά ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ

ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ	ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ
ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ [ ως το 6500 π.Χ.] ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ [ως το 3000 π.Χ.]	Χρήση χαλκού από το3000 π.Χ. ως το 1100π.Χ.

1&2. Η ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗ, ΜΕΣΟΛΙΘΙΚΗ & ΝΕΟΛΙΘΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Πρώιμη Παλαιολιθική εποχή 2.500.000-200.000 π.Χ.	«Ικανός άνθρωπος» «Όρθιος άνθρωπος»	Κροκάλες Χειροπελέκεις	Ζει ομαδικά & κατασκευάζει εργαλεία. Βελτιώνει την κατασκευή εργαλείων & ανακαλύπτει τη φωτιά.
Μέση Παλαιολιθική εποχή 200.000-35.000 π.Χ.	«Σοφός άνθρωπος»	Αιχμές Ξέστρα	Διαθέτει μεγαλύτερο μέγεθος εγκεφάλου από τους προγενέστερους και θάβει τους νεκρούς του, αυτό δείχνει ότι πιστεύει σε μία μεταθανάτια ζωή.
Ύστερη Παλαιολιθική εποχή 35.000-6.500 π.Χ.	«Σοφότατος άνθρωπος»	Λεπίδες Ξύστρα- Γλυφίδες Οστέινα εργαλεία	Επινοεί την τέχνη. Χαρακτηριστικές είναι οι σπηλαιογραφίες, που είχαν μαγική ή συμβολική σημασία. Είμαστε οι άμεσοι απόγονοι του.
Μεσολιθική εποχή 2.500.000-6.500 π.Χ.	«Κυνηγός και τροφοσυλλέκτης»
Νεολιθική εποχή 6500-3000 π.Χ.	«Γεωργός & κτηνοτρόφος» Μόνιμη εγκατάσταση  σε πλίνθινα σπίτια και δημιουργία οικισμών [Μαγούλα, Δισπηλιό], η γη ανήκει στην κοινότητα, έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. Χρήση της κεραμικής, κεραμικά σκεύη, ειδώλια [γυναικεία, που εικονίζουν την μητέρα θεά, ζώων, πήλινα εγχάρακτα αγγεία]

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ [3000-1100 π.Χ.]

Πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν:

Μέση Ανατολή	Ελλάδα
«Εύφορη ημισέληνος»: πολιτισμοί Σουμέριων, Βαβυλωνίων, Χετταίων, Αιγυπτίων, Εβραίων, Φοινίκων	Κυκλαδικός πολιτισμός Μινωϊκός πολιτισμός Μυκηναϊκός πολιτισμός

Οι λαοί και οι πολιτισμοί της Εγγύς Ανατολής:

Σουμέριοι	Ο πρώτος υψηλός πολιτισμός Ινδοευρωπαϊκής καταγωγής Εφευρέσεις: τροχός, άροτρο, σφηνοειδή γραφή Πρώτοι ιδρύουν συγκροτημένες πόλεις [Ουρ] 3η χιλιετία- μεγάλο ενιαίο κράτος 2η χιλιετία, Βαβυλώνα- ισχυρότατο κράτος με βασιλιά τον Χαμουραμπί [Κώδικας Χαμουραμπί- η αρχαιότερη γραπτή, αυστηρή νομοθεσία, χαραγμένη σε μία πέτρινη στήλη], ανάπτυξη επιστημών & γραμμάτων.
Αιγύπτιοι	«Δώρον του Νείλου», αφού μεταβάλλει την Αίγυπτο σε σιτοβολώνα & καλύπτει τις ανάγκες των Αιγυπτίων Τρείς περίοδοι ανάπτυξης: Αρχαίο Βασίλειο[3000-2200π.Χ.]-Ισχυρό κράτος με ηγεμόνες τους Φαραώ & πρωτεύουσα τη Μέμφιδα[πυραμίδες] Μέσο Βασίλειο[2050-1800π.Χ.]- Οχύρωση, ακμή, πρωτεύουσα η Θήβα Νέο Βασίλειο[1600-1100π.Χ.]- Ιμπεριαλιστική πολιτική, χτίζουν λαμπρούς ναούς & τάφους[«κοιλάδα των βασιλέων»]. Φαραώ: γιος του ΄Οσιρι, απόλυτη εξουσία στο στρατό, σε θρησκευτικά ζητήματα. Οι χωρικοί δεν είναι ιδιοκτήτες της γης, πληρώνουν φόρους. Οι τεχνίτες ζουν στις πόλεις. Οι αιχμάλωτοι πολέμου δουλεύουν στα ορυχεία. Η θρησκεία τους είναι πολυθεϊστική, πιστεύουν στη μεταθανάτια ζωή, ταρίχευση νεκρών με κτερίσματα- μούμιες. Γραφή: η ιερογλυφική.
Χετταίοι	Ινδοευρωπαϊκής καταγωγής. Αρχικά ανοργάνωτοι, μετά ενώνονται και ιδρύουν τη Χαττούσα. Μέσα 2ης χιλιετίας-ακμή, εξουσιάζουν όλη τη Μ. Ασία, τη Β. Μεσοποταμία, τη Β. Συρία. Διλωματικές σχέσεις με τους Αχιγιάβα[ Μυκηναίους]. Τέλη 13ου αι. π.Χ. κατάλυση κράτους-επιδρομή των «λαών της θάλασσας».
Φοίνικες	3η χιλιετία, σημιτικής καταγωγής, δε σχημάτισαν ενιαίο κράτος, είχαν εμπορικές σχέσεις με τους Μυκηναίους. Επινόησαν το αλφάβητο[22 σύμφωνα], εξέλιξη του είναι το ελληνικό αλφάβητο με την προσθήκη των φωνηέντων.
Εβραίοι	Σημιτικής καταγωγής, αρχικά νομάδες, μετά εγκαθίστανται στην  Χαναάν. Ηγέτης τους ο Μωυσής. Τέλη 2ης χιλιετίας- πρωτεύουσα η Ιερουσαλήμ[βασιλείς: Σαούλ. Δαβίδ, Σολομώντα]. Μονοθεϊστικός λαός, [πίστη σε ένα Θεό], με ιερό βιβλίο την Π.Διαθήκη.
Ασσύριοι	Καταλύουν το βαβυλωνιακό κράτος, καταλαμβάνουν ολόκληρη τη Μεσοποταμία[ κέντρο- η Νινευή]

Οι σημαντικοί πολιτισμοί στην Ελλάδα:

Κυκλαδικός πολιτισμός	Αναπτύχθηκε 3η-2η π.Χ. χιλιετία στις Κυκλάδες, λόγω: ήπιου κλίματος & καλής γεωγραφικής θέσης. Οικισμοί 3ης π.Χ. χιλιετίας- αυτόνομοι, κοντα στη θάλασσα ή σε χαμηλούς λόφους 2300 π.Χ.- οχύρωση οικισμών, μακριά από τη θάλασσα, σε υψηλούς λόφους=>Αναστάτωση από μετανάστευση λαών της Μ. Ασίας. 2η π.Χ. χιλιετία-επαφές με ηπειρωτική Ελλάδα & Κρήτη. Οικισμοί: επιβλητικοί[Ακρωτήρι της Θήρας]. 1600π.Χ.-καταστροφή κυκλαδικών οικισμών λόγω σεισμού 1450π.Χ.-καταστροφή μινωϊκών οικισμών, κυριαρχία Μυκηναίων στις Κυκλάδες. Τέχνη:  σχηματοποιημένα μαρμάρινα ειδώλια  με δήλωση του φύλου, πήλινα, μαρμάρινα, μεταλλικά αγγεία με εγχάρακτη διακόσμηση.
Μινωϊκός πολιτισμός	3η-2η π.Χ. χιλιετία στην Κρήτη, οφείλει το όνομά του στον βασιλιά Μίνωα & την ανακάλυψη του στον αρχαιολόγο Έβανς. Ασχολούνται με: γεωργία, κτηνοτροφία, εμπόριο 2000π.Χ.- εμφάνιση πρώτων ανακτόρων: Κνωσός, Μάλια, Ζάκρος, Φαιστός. 1700-1450π.Χ.-νέα ανάκτορα λόγω σεισμού, πιο επιβλητικά. Κυριαρχούν στο Αιγαίο. Οι Μινωϊτες επηρεάζονται από τους Μυκηναίους Χαρακτηριστικά ανακτόρων:- διοικητικά, οικονομικά, θρησκευτικά, καλλιτεχνικά κέντρα, αφού η εξουσία είναι συγκεντρωτική, -μεγάλα συγκροτήματα κτιρίων, με προσανατολισμό στον άξονα Βορρά- Νότου -Ορθογώνια κεντρική αυλή, πολυώροφα με σύστημα αποχέτευσης και ύδρευσης, ανοχύρωτα -τοιχογραφίες Γραφή: γραμμική Α [συλλαβική]. Δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί. Καταστροφή ανακτόρων: 1450π.Χ.-από σεισμό,[εκτός Κνωσού], κατάληψη από Μυκηναίους 1370π.Χ. καταστροφή Κνωσού. Θρησκεία: πίστευαν σε γυναικείες θεότητες, το ιερατείο το αποτελούσαν γυναίκες, ιερά σύμβολα ήταν ο διπλός πέλεκυς, η ελιά, ο ταύρος. Σημαντική τελετή τα ταυροκαθάψια. Τέχνη: πρωτοτυπία, η τεχνοτροπία τους επηρεάζει τους Κυκλαδίτες και τους Μυκηναίους. Αγγεία, κοσμήματα, τοιχογραφίες, ειδώλια με θέματα από τη φύση, τη θρησκεία, ρυτά αγγεία. Κεραμική- Καραμαϊκά αγγεία με καμπυλόγραμμα σχέδια και θέματα από το φυτικό & ζωϊκό κόσμο.
Μυκηναϊκός πολιτισμός	1600-1100π.Χ., ύστερη εποχή του Χαλκού, αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα, με κέντρο τις Μυκήνες, όπου βρέθηκαν οι βασιλικοί τάφοι, από τον ανασκαφέα Ερρίκο Σλήμαν. 1400π.Χ.- χτίζονται τα ανάκτορα-διοικητικά κέντρα, σε κορυφές οχυρωμένων ακροπόλεων. Αφομοιώνουν μινωϊκά στοιχεία, χωρίς να χάνουν την ταυτότητα τους. Η πρωτοτυπία τους βρίσκεται στη μνημειακή αρχιτεκτονική με τις κυκλώπειες οχυρώσεις και τους θολωτούς τάφους. Η οικονομία στηρίζεται στην κτηνοτροφία, γεωργία, ναυτιλία, εμπόριο & βιοτεχνία[ ελεφαντουργία, λιθοτεχνία, μεταλλουργία]. Συνεκτικά στοιχεία ελληνικών φύλων: η κοινή ελληνική γλώσσα, η κοινή θρησκεία, η κοινή κοινωνικοπολιτική οργάνωση και οι θεσμοί. Όλα αυτά συνθέτουν τον ενιαίο μυκηναϊκό πολιτισμό, τον πολιτισμό της μυκηναϊκής κοινής. Ιεράρχηση της μυκηναϊκής κοινωνίας:άναξ, αυλικοί, ιερατείο,δήμοι[ γεωργοί, κτηνοτρόφοι, τεχνίτες], δούλοι. Η Γραμμική γραφή Β: αποκρυπτογραφήθηκε από τους Βέντρις και Τσάντγουικ το 1952. Είναι συλλαβική. Προήλθε είτε από τη Γραμμική Α της Κρήτης, είτε γεννήθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα και μεταφέρθηκε στην Κρήτη. Τη γνώριζαν μόνο εξειδικευμένοι γραφείς των ανακτόρων και με την καταστροφή τους, το 1200 π.Χ., εξαφανίστηκε. Η εξάπλωση του μυκηναϊκού κόσμου: μετά την κυριαρχία τους στην Κρήτη[1450 π.Χ.] θαλασσοκρατούν. Ιδρύουν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς στο Αιγαίο και τα μικρασιατικά παράλια και ταξιδεύουν για αναζήτηση πρώτων υλών και αγορών. Αποικίζουν την Κύπρο. Έρχονται σε επαφή με τους Χετταίους.  1200π.Χ.- παρακμή: v Κάμψη της δύναμης των Μυκηναίων v Καταστροφή ακροπόλεων και συνοικισμών v Εξαφάνιση της Γραμμικής γραφής Β Λόγοι κατάρρευσης: v Η κάθοδος των Δωριέων v Εσωτερικές αναταραχές v Επιδρομές των «λαών της θαλάσσης»